ประเพณีปีใหม่เมือง

เดือน : เดือน 7 เหนือ

ประเพณีปีใหม่เมือง หรือประเพณีสงกรานต์ ซึ่งจะอยู่ในระหว่างวันที่ 13 - 16 เดือนเมษายน ชาวล้านนาจะถือเอาวันที่พระอาทิตย์เคลื่อนออกจากราศีมีนเข้าสู่ราศีเมษ จะถือเป็น วันสังขารล่อง ในช่วงเช้ามืดของวันนี้ชาวล้านนาจะมีการยิงปืน จุดสะโป๊ก จุดประทัด ให้เกิดความเสียงดังทั่วทุกบ้านมุมเมือง โดยมีความเชื่อว่าเป็นการขับไล่สิ่งชั่วร้ายให้ไปกับสังขารปีเก่า และเฉลิมฉลองต้อนรับความเป็นสิริมงคลที่จะเข้ามากับสังขารปีใหม่ ลูกเล็กเด็กน้อยจะถูกปลุกให้ตื่นแต่เช้ามืด ให้ไปหลบใต้ต้นมะเขือเพื่อแอบดูปู่สังข...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีสืบชะตา

เดือน : เดือน 7 เหนือ

การสืบชะตา หรือชาตา เป็นพิธีกรรมที่ชาวล้านนาให้ความสำคัญซึ่งแสดงถึงภูมิปัญญา และแฝงคติธรรมไว้ในองค์ประกอบของเครื่องสืบชะตา เพื่อให้เกิดความเป็นสิริมงคล รวมทั้งปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายออกจากร่างกาย ออกจากชุมชน หรือบ้านเมือง และเป็นสัญลักษณ์ของความเจริญงอกงาม เป็นการเสริมสร้างกำลังใจ รวมถึงเป็นสัญลักษณ์ของสุขภาพร่างกายและจิตใจของชาวล้านนา ในอดีตมักจะประกอบพิธีสืบชะตาในโอกาสสำคัญเช่น วันปีใหม่เมือง หลังการหายจากอาการเจ็บป่วย หลังจากเกิดเหตุการณ์ร้ายแรงกับบ้านเมือง หรือทำบุญวันคล้ายวันเกิ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีสรงน้ำพระธาตุ

เดือน : เดือน 8 เหนือ

การได้สรงน้ำพระธาตุเปรียบดั่งการได้สรงน้ำพระพุทธเจ้า พระอรหันต์ และพระสาวก ในล้านนาการสรงน้ำพระธาตุเป็นงานประเพณีประจำปีของทุกวัดที่องค์พระเจดีย์ประดิษฐานอยู่ แต่การกำหนดวันจัดงานประเพณีสรงน้ำจะไม่ตรงกัน ขึ้นอยู่กับการจัดงานในอดีตแรกเริ่มว่าจัดกันวันไหน เมื่อเวียนมาครบปีก็จะมีการงานในวันนั้นเช่นเดิม แต่ในช่วงเดือน 8 จะนิยมจัดงานประเพณีสรงน้ำพระธาตุกันมาก เนื่องจากตรงกับวันมาฆบูชา เช่น วัดพระแก้วดอนเต้าสุชาดา วัดพระธาตุดอยสุเทพ วัดพระธาตุจอมกิตติ วัดพระธาตุดอยตุง เป็นต้น ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีฟ้อนผี

เดือน : เดือน 9 เหนือ

การฟ้อนผีเป็นประเพณีที่แสดงถึงความกตัญญูของลูกหลานในวงตระกูลต่อผีบรรพบุรุษ ปกติการฟ้อนผีจะจัดขึ้นทุกๆ 3 ปี ปีไหนไม่มีการฟ้อนก็จะจัดเพียงการถวายเครื่องเซ่นสังเวย เช่น หัวหมู ไก่ ลาบ แก่งอ่อม ผลไม้ หมาก เหมี้ยง บุหรี่ สุรา ฯลฯ เมื่อถึงปีที่ต้องจัดการฟ้อนผีจะมีการจัดเตรียมสถานที่สร้างปะรำ หรือที่เรียกว่า ผาม การฟ้อนผีจะมีความแตกต่างในรายละเอียดขึ้นอยู่กับประเภทของผีกล่าวคือ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีตานขันข้าว เข้าวัสสา

เดือน : เดือน 10 เหนือ

การตานขันข้าว คือการทำบุญถวายภัตตาหารแก่พระสงฆ์ เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ญาติพี่น้องผู้ล่วงลับ การตานขันข้าวสามารถทำได้ตลอดทั้งปี แต่จะนิยมทำกันในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ได้แก่ วันพญาวัน วันเข้าพรรษา วันออกพรรษา วันยี่เป็ง วันสี่เป็ง วันสิบสองเป็ง เป็นต้น ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีฟังธรรมกลางวัสสา

เดือน : เดือน 11 เหนือ

วันพระในช่วงตลอดพรรษา ชาวล้านนานิยมทำบุญตลอดทั้งวัน โดยช่วงเช้าจะมีการทำบุญตักบาตร ช่วงบ่ายหลังจากรับประทานอาหารเที่ยงเสร็จ ผู้เฒ่าผู้แก่จะถือขันข้าวตอกดอกไม้ธูปเทียนไปที่วัด เพื่อทำบุญฟังเทศน์ฟังธรรม พระสงฆ์นิยมเทศน์เป็นเรื่องราวที่มีเนื้อหายืดยาว แบ่งเป็นหลายๆ ผูก พระท่านจะแบ่งคัมภีร์แต่ละผูกให้พระภิกษุสงฆ์ – สามเณร ช่วยกันเทศน์ตลอดพรรษา เรียกว่า การตกธรรม และเนื้อหาส่วนใหญ่เป็นธรรมเกี่ยวกับคติ คำสอน เรื่องความกตัญญู รู้คุณ มีตัวละครเป็นตัวดำเนินเรื่อง จึงเป็นที่น่าติดตามและอยาก...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีนอนจำศีลที่วัด

เดือน : เดือน 11 เหนือ

ประเพณีการนอนจำศีลที่วัดก็ยังเป็นที่นิยมประพฤติปฏิบัติกันอยู่ โดยเฉพาะผู้สูงอายุ มักจะนิยมให้ลูกหลานไปส่งและไปรับ ถือได้ว่าเป็นประเพณีที่สำคัญของชาวล้านนาที่ปฏิบัติสืบต่อๆกันมาจนถึงปัจจุบันพิธีกรรมจะเริ่มจาก ไหว้พระสวดมนต์ทำวัตรเย็น หลังจากนั้นจะเริ่มสวดป่า ซึ่งเป็นการสวดมนต์ตามแบบฉบับของล้านนา ช้าๆ เนิบๆ เป็นทำนองที่ไพเราะ และมีการนั่งสมาธิประกอบ เสร็จพิธีประมาณ 21.30 น. จากนั้นจะเป็นการนอนหลับพักผ่อนตามอัธยาศัย รุ่งเช้ามีการสวดมนต์วัตรเช้า สูมาแก้วทั้งสาม เป็นอันเสร็จพิธี...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีแฮกนา

เดือน : เดือน 11 เหนือ

เมื่อเริ่มเข้าสู่ฤดูฝน ฤดูการทำนาจึงเริ่มขึ้น ก่อนที่จะมีการหว่านไถเพาะปลูก จะมีพิธีแฮกนา คือการบอกกล่าวเจ้าที่เจ้าทาง แม่โพสพ และแม่ธรณี เพื่อขออนุญาตในการเพาะปลูก และความเป็นสิริมงคลได้ผลผลิตที่ดี ไม่มีสัตว์ แมลงมารบกวน การจะประกอบพิธีแฮกนา ต้องตรวจหาฤกษ์งามยามดีตามความเชื่อของชาวล้านนา แต่ทั่วไปที่ง่ายก็จะถือเอาวันอาทิตย์หรือวันพฤหัสบดี การเตรียมเครื่องพลีกรรมนั้นประกอบด้วย เครื่องพลีกรรมท้าวทั้งสี่ เครื่องพลีกรรมแม่โพสพ และเครื่องพลีกรรมแม่ธรณี หลังจากเตรียมเครื่องพลีกรรมพร้อม...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีสู่ขวัญควาย

เดือน : เดือน 11 เหนือ

ประเพณีสู่ขวัญควาย หรือฮ้องขวัญควาย เป็นพิธีที่จะกระทำหลังจากการเสร็จสิ้นการไถนาปลูกข้าว ซึ่งเป็นการเตือนสติให้คนเราระลึกถึงบุญคุณของควายที่ใช้แรงงานไถนา ทำให้คนสามารถปลูกข้าวไว้บริโภคได้ตลอดทั้งปี เป็นพื้นฐานของความเจริญงอกงามของบ้านเมือง ในขณะที่ทำการไถนาบางครั้งอาจมีการดุ ด่า เฆี่ยน ตี จึงต้องทำพิธีขอขมาที่ได้ล่วงเกิน เป็นการสอนให้คนรู้จักกตัญญูรู้คุณ เมตตากรุณา สำนึกในความผิดของตน ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีตานก๋วยสลาก

เดือน : เดือน 12 เหนือ

ประเพณีตานก๋วยสลาก หรือประเพณีกิ๋นข้าวสลาก เป็นประเพณีทำบุญโดยมิได้เลือกเจาะจงพระภิกษุ สามเณร รูปใดรูปหนึ่งของชาวล้านนา ลักษณะโดยทั่วไปคล้ายคลึงกับประเพณีถวายสลากภัตของชาวไทยภาคกลาง หากทางล้านนานิยมเป็นการทำบุญจตุปัจจัยถวายแด่พระสงฆ์ โดยมิต้องมีการทำบุญเป็นภัตตาหารต่าง ๆ เช่นเดียวกับภาคกลาง...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีตั้งธรรมหลวง

เดือน : เดือนยี่ เหนือ

ตั้งธรรมหลวง หรือ เทศนม์หาชาติ เป็นประเพณีการฟังเทศน์ 13 กัณฑ์ ภายในหนึ่งวัน เป็นเรื่องราวที่เกี่ยวกับพระเวสสันดรอันเป็นพระชาติสุดท้ายของพระโพธิสัตว์ ก่อนที่จะมาประสูติเป็นเจ้าชายสิทธัตถะและออกบวชจนตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ชาวล้านนาจะจัดงานเทศน์มหาชาติ ใช้เวลา 2 วัน วันแรกจะเทศน์คาถาพัน มาลัยเก๊า มาลัยปลาย และอานิสงส์เวสสันดร และวันรุ่งขึ้นเริ่มเทศน์กัณฑ์แรกเริ่มตั้งแต่ กัณฑ์ทศพร หิมพานต์ ทานขัน วนประเวสน์ ชูชก จุล พล มหาพล กุมาร มัทรี สักบรรณ มหาราช ฉะกษัตริย์ และกัณฑ์สุดท้...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีตานขันข้าว ออกวัสสา

เดือน : เดือนเกี๋ยง เหนือ

การตานขันข้าว คือการทำบุญถวายภัตตาหารแก่พระสงฆ์ เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่ญาติพี่น้องผู้ล่วงลับ กานตานขันข้าวสามารถทำได้ตลอดทั้งปี แต่จะนิยมทำกันในวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา ได้แก่ วันพญาวัน วันเข้าพรรษา วันออกพรรษา วันยี่เป็ง วันสี่เป็ง วันสิบสองเป็ง เป็นต้น ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีล่องสะเปา

เดือน : เดือนยี่ เหนือ

ประเพณีล่องสะเปา คล้ายกับประเพณีลอยกระทงในภาคกลาง คำว่า สะเปา นั้น หมาย เรือสำเภา ตามตำนานของประเพณีล่องสะเปามีประวัติสืบมาตั้งแต่สมัยหริภุญไชย ครั้งหนึ่งเกิดอหิวาตกโรคที่เกิดขึ้นในเมือง ผู้คนล้มตายเป็นจำนวนมาก ผู้คนจึงพากันอพยพไปอยู่ที่เมืองหงสาวดีเป็นเวลาหลายปี ต่อมาเมื่อทราบว่าอหิวาตกโรคในเมืองหริภุญไชยได้สงบลงแล้ว จึงต่างพากันเดินทางกลับคืนสู่เมืองหริภุญไชย แต่หลายคนไม่ได้กลับมาเนื่องจากตั้งรกรากปักฐานบ้านเรือนอยู่ที่เมืองหงสาวดี ส่วนผู้ที่กลับมาแล้วคิดถึงญาติพี่น้องที่ยังอยู่...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีปริวาสกรรม

เดือน : เดือน 3 เหนือ

หลังจากออกพรรษาพระสงฆ์ท่านมักจะธุดงค์นั่งกรรมฐานในป่าช้าเป็นเวลาหลายวัน หรืออาจจะประกอบเป็นงานบุญใหญ่เพื่อหาปัจจัยก่อสร้างเสนาสนะภายในวัด ชาวบ้านก็จะมีการสร้างกระท่อมหลังเล็กพออยู่พอนอนได้ ที่ทำจากฟางข้าว หรือใบคา หรือใบตองตึง ถวายพระสงฆ์ตามจำนวนที่นิมนต์ไว้ ก่อนที่พระสงฆ์จะเข้าอาศัยในกระท่อม จะมีการประกอบพิธีขึ้นท้าวทั้งสี่ และฤๅษีทั้งหก หลังจากนั้นชาวบ้านจะทำการถวายกระท่อมแก่พระสงฆ์ที่จะมาอธิฐานอยู่ปริวาสกรรม การอยู่ปริวาสกรรมของพระสงฆ์จะมีการสวดมนต์เช้า – เย็น และสวดป่าในเวลาปร...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีตานหลัวหิงไฟพระเจ้า

เดือน : เดือน 4 เหนือ

ประเพณีตานหลัวหิงไฟพระเจ้า คือการนำเอาฟืนมาเผา เพื่อให้พระพุทธเจ้า หรือพระพุทธรูปได้ผิงไฟ จัดขึ้นในวันเดือนสี่เป็ง หรือวันเพ็ญเดือนสี่เหนือ อยู่ในช่วงประมาณเดือนธันวาคมถึงมกราคม เป็นช่วงที่มีอากาศหนาวเย็น ชาวล้านนามีความเชื่อว่า พระพุทธเจ้าหรือพระพุทธรูปในวิหารก็รู้สึกถึงความหนาวเย็นเช่นเดียวกับคนเรา จึงร่วมกันหาไม้ฟืนมาจุดเผาไฟผิงให้เกิดความอบอุ่น ประเพณีนี้เป็นประเพณีที่เกิดขึ้นสอดคล้องกับบริบททางสภาพแวดล้อม เนื่องจากในดินแดนล้านนาเป็นพื้นที่ๆ มีความหนาวเย็นมาก รวมทั้งมีป่าไม้...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ประเพณีตานข้าวใหม่ ข้าวล้นบาตร ข้าวหลาม ข้าวจี่

เดือน : เดือน 4 เหนือ

ในวันเดือนสี่เป็งนอกจากตานหลัวหิงไฟพระเจ้าแล้ว ก็จะทำพิธีทำบุญทานข้าวใหม่ ข้าวล้นบาตร ไปพร้อมๆ กัน ในช่วงของประเพณีเดือน 4 เมื่อชาวบ้านนำข้าวเปลือกเข้ายุ้งฉางแล้ว จะนำข้าวนั้นไปทำบุญข้าวใหม่ ก่อนที่จะนำไปข้าวนั้นไปสีเพื่อรับประทาน การทำบุญในวาระนี้เรียกว่า ทานขันข้าวใหม่ เพื่อเป็นการอุทิศส่วนกุศลไปถึงเทวดาขุนน้ำ ปู่ย่าตายาย พ่อแม่ที่เป็นเจ้าของไร่นามาแต่เดิม สำรับอาหารประกอบไปด้วยข้าวนึ่งสุก พร้อมกับอาหารที่นิยมกันตามท้องถิ่น ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ปอยลูกแก้ว

เดือน : เดือน 5 เหนือ

ปอย เป็นภาษาพม่า หมายความถึง งานที่มีคนมาช่วยกัน หรือ ชุมนุมกัน งานฉลอง งานสมโภช มหกรรม รวมเข้าไปหมด แต่มีคำว่า หลวง และ น้อย ต่อท้าย ถ้าเป็นงานฉลองใหญ่ เรียกว่า ปอยหลวง ส่วนปอยลูกแก้วนี้เรียกว่า ปอยน้อย คืองานเล็กๆนั่นเอง ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ปอยหลวง

เดือน : เดือน 6 เหนือ

ปอยหลวงเป็นประเพณีเฉลิมฉลองเสนาสนะที่สร้างขึ้นในวัด เช่น โบสถ์ วิหาร ศาลาการเปรียญ กำแพงวัดหรือ กุฏิ เป็นต้น เพื่อถวายทานให้เป็นสมบัติในพระศาสนาต่อไป การที่เรียกว่า ปอยหลวง เพราะเป็นงานใหญ่ที่ต้องอาศัยความร่วมมือจากบุคคลเป็นจำนวนมาก มีกิจกรรมต่าง ๆ ทั้งทางศาสนาและด้านมหรสพเพื่อความบันเทิง ทั้งยังต้องจัดการอำนวยความสะดวกด้านบริการแก่แขกต่างหมู่บ้านซึ่งจะมีทั้งสมณะและฆราวาสทุกเพศทุกวัย ทางวัดและศรัทธาเจ้าภาพต้องดูแลให้ทั่วถึง ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ปอยล้อ

เดือน : เดือน 6 เหนือ

เป็นงานปอยหรืองานบุญงานฉลอง ที่จัดขึ้นในการประชุมเพลิงพระภิกษุสงฆ์ที่มรณภาพ ทั้งนี้สานุศิษย์ทั้งหลายปราถนาร่วมกันจัดงานเพื่อรำลึกถึงบุญคุณและคุณงามความดีเพื่อแสดงกตเวทิตาคุณก่อน จะทำการฌาปนกิจสรีระสังขารพระภิกษุรูปนั้น ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง

ปอยข้าวสังฆ์

เดือน : เดือน 6 เหนือ

ประเพณีปอยข้าวสังฆ์ เป็นงานบุญของชาวล้านนาเพื่ออุทิศส่วนกุศลไปหาผู้ตาย ปอยข้าวสังฆ์จะจัด ที่บ้าน เพราะคนตายสมัยก่อนจะรีบ นำไปฝัง ไม่นิยมเผาเหมือนในปัจจุบัน และในขณะที่ตั้งศพบำเพ็ญกุศลนั้นไม่มีพิธีทำบุญอุทิศถวายทานให้ผู้ตาย นอกจากพิธีสวด หรือแสดงพระธรรมเทศนา จะจัดพิธีทานทีหลังเมื่อเจ้าภาพพร้อม ถ้าเทียบกับภาคกลางก็เช่นเดียวกับพิธีทำบุญร้อยวันให้ผู้ตายนั่นเอง ...(อ่านต่อ)

โดย : สำนักศิลปะและวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยราชภัฏลำปาง